Birleşik Metal İş Sendikası Araştırmalar Merkezi (BİSAM) araştırmasının sonuçları, erkek işçinin kadın işçiye göre yüzde 16 daha fazla ücret aldığını ortaya koydu.
İMALAT SANAYİNDE KADIN İŞÇİ RAPORU - 07/03/2019
- Kadınlarda üniversite ve düz lise, erkekler meslek lisesi mezunları öne çıkıyor
- Kadın işçiler erkeklere göre düşük ücret alıyor
- Stres, depresyon veya anksiyete sorunlarını kadın işçiler erkeklere göre daha fazla yaşıyor
- Kadınlar kitap okuma ve sosyal hayata katılımda önde
- Genç işçilerde kadın işçi oranı daha yüksek
GİRİŞ
Bu rapor 2016 yılının son haftası ile 2017 yılının ilk haftasında Birleşik Metal İşçilerini istatistiksel olarak temsil edebilme kabiliyeti olan 1000’i aşkın metal işçisi ile yapılan ve 981’i geçerli kabul edilen bir anket çalışmasının sonuçlarına dayanmaktadır. Araştırmada yer alan toplumsal cinsiyet temelli bulgular ilk defa kamuoyu ile bir rapor aracılığıyla paylaşılmaktadır.
Çalışma sonucu edilen bulgular “Metal İşçisinin Kimliği: 2017” başlıklı araştırma kitabı ile yayın haline getirilmiştir. Araştırmanın bütününe http://www.birlesikmetal.org/kitap/uye_kimlik_2018.pdf linkinden ulaşılabilir.
Kadın üye oranı artıyor
Ankete katılan Birleşik Metal İş Sendikası üyelerinin yüzde 7,.’si kadın, yüzde 92.3’ü erkektir. 1995 yılında yapılan üye kimlik araştırmasında bu oran yüzde 3 (BM 1995), 1999 yılındaki üye kimlik araştırmada yüzde 4.5 (Özuğurlu&Erten 1999), 2008 yılındaki üye kimlik araştırmasında yüzde 3.6 (Öngel 2008) olarak hesaplanmıştır. Bu durum kadınların imalat sanayi açısından daha görünür olduğunu göstermektedir. 25 yaş altı genç işçilerde kadın oranı ise yüzde 12.5’tir.
Erkek işçi kadın işçiden yüzde 16 daha fazla ücret alıyor
Erkek işçi işten elde ettiği gelirde kadından yüzde 16 daha fazla ücret almaktadır. Araştırma kapsamındaki kadın işçiler için düzenli net iş geliri aylık ortalama 1934 TL iken erkek işçilerde bu tutar 2247 TL’dir. Buna karşın kadın işçilerin toplam hanehalkı geliri erkek işçilere göre daha yüksektir. Söz konusu tutar kadınlar için aylık ortalama 3679 TL iken erkekler için 3096 TL’dir (Aralık 2016-Ocak 2017 verileri).
Not: Aralık 2016-Ocak 2017 verileri
Erkek işçilerle kadın işçiler arasında hanehalkı geliri üzerinden oluşan farkın temel nedeni aileden çalışan fert sayısıdır. Araştırma kapsamındaki erkek işçilerin yüzde 61,5’i tek gelirle geçinirken, kadınlarda bu oran yüzde 15 seviyesinde kalmaktadır. Eşi çalışanların oranı erkeklerde yüzde 20 iken kadınlarda yüzde 63’tir.
Kadınlarda üniversite ve düz lise, erkekler meslek lisesi mezunları öne çıkıyor
Cinsiyete göre de eğitim düzeyi arasında önemli farklar bulunmaktadır. Araştırma kapsamındaki sendika üyesi kadınlarda meslek lisesi mezunu olanların oranı, erkeklerin hemen hemen yarısıdır. Ortaokul ve altı eğitim düzeyine sahip olan kadınların oranı ise erkeklerle hemen hemen aynıdır. Kadınların beşte biri ön lisans ya da lisans mezunu olarak görülmektedir. Meslek lisesi dışındaki liselerden mezun olanların oranı kadınlarda yüzde 27’dir. Erkeklerde ise bu oran yüzde 14’tür. Lisans mezunu olan kadınları oranı ise yüzde 8 ile erkeklerin 4 katı olarak görülmektedir.
Kadınlar kitap okuma ve sosyal hayata katılımda önde
Araştırma sonuçlarına göre bekarlar evlilere göre, kadınlar erkeklere göre daha fazla kültürel etkinlikte bulunmaktadır. Kadınlarda kitap okuyanların oranı yüzde 50 iken, erkeklerde bu oran yüzde 32’dir. Bekarlar yüzde 11,5 ile evlilere göre daha fazla oranda tiyatroya gitmekte, yüzde 46 ile daha fazla oranda kitap okumakta ve yüzde 63 ile daha fazla oranda sinemaya gitmektedir.
Gazete okuma tercihleri farklı
Kadınlarla erkekler arasında gazete okuma tercihleri arasında anlamlı farklar görülmektedir. En ciddi fark Fotomaç okumayı tercih edenlerdedir. Erkeklerde yüzde 34 olan bu oran, kadınlar için yüzde 7’dir. Posta gazetesi kadınlarda da erkekler gibi en çok tercih edilen gazetedir. Sözcü kadınlar tarafından daha az tercih edilirken, Cumhuriyet ve Hürriyet kadınların erkeklere göre daha fazla tercih ettikleri gazetelerdir.
Erkekler daha çok mahallede, kadınlar şehir merkezinde ve aile gezmelerinde iş arkadaşı ile görüşüyor
Kadınlar erkeklere göre iş arkadaşları ile iş dışında daha az oranda görüşmektedir. Kadın üyelerin en çok tercih ettiği görüşme biçimi şehir merkezinde randevulaşarak buluşmaktır. Bunun yanında aile gezmeleri de kadınların erkelere göre daha fazla tercih ettiği bir görüşme biçimidir. Kadınlar sendikayı iş arkadaşlarını görmek amacıyla erkeklere göre daha az kullanmaktadır.
Sendikalarda cinsiyetçilik hala temel meselelerden
Araştırma kapsamındaki işçiler arasında kadınların sendikal hayata katılımına karşı ayrımcılık içeren yargılara net bir şekilde karşı çıkanların oranı yüzde 60’dır. Bu oran “Kadınlar sendikaya üye olmalı ama yönetici olmamalı.” yargısına katılmayanların oranıdır. Bu fikre katılanların oranı ise yüzde 21 olarak görülmektedir.
İşçilerin yüzde 61,5’i kadınların sendikada daha fazla temsil edilmesini savunurken, bu fikre katılmayanların oranı yüzde 11,6’dır. “Sendikacılık erkek işidir.” yargısına sadece yüzde 14’lük bir kesim katılırken, katılmayanların oranı yüzde 70’dir. Kadınların sendikanın her kademesinde görev alması fikrine katılanların oranı da yüzde 70 olarak görülmektedir. Bu fikre sıcak bakmayanların oranı yüzde 12’dir.
Kadınlarda baş ağrısı, göz yorgunluğu, eklem sorunları ve stres daha çok
Çalışma hayatının cinsiyetçi yapısı, işçi sağlığı ve güvenliği alanında da kendini göstermektedir. Sadece işte çalışmayan evde de çalışan kadının işyerlerinde maruz kaldıkları elverişsiz çalışma koşulları kadın işçilerin yaşamını olumsuz etkilemektedir. Erkek ağırlıklı bir sektör olarak bilinen metal sektöründe kadın işçi sayısı giderek artmaktadır. Bu artış sendikamızın kadın üye sayısına yansımıştır. Araştırma kapsamındaki işçilerin iş kazalarını, işe bağlı sağlık sorunlarını, maruz kaldıkları olumsuz koşulları irdelediğimizde cinsiyete bağlı olarak önemli farkların olduğu görülmektedir.
Kadın işçiler göz yorgunluğu ve görsel odaklanma sorunlarını erkek işçiler göre iki kat daha fazla yaşamaktadırlar. Yine zor duruş şekli veya harekete maruz kalan kadınların oranı erkeklerden daha fazladır. Bununla birlikte kadınlarda kaza riski yaşadığını söyleyenlerin oranı yüzde 14 ile erkeklerin oranının (yüzde 31) yarısından azdır.
Cinsiyete göre yaşanan işe bağlı sağlık problemlerine baktığımızda kadınların yüzde 54’ü boyun, omuzlar, kollar veya elleri etkileyen kemik, eklem veya kas sorunları yaşamaktadır. Bu sorun kadın işçiler için en sık görülen sorundur. Baş ağrısı veya göz yorgunluğu kadınların yine yüzde 44 ile sık karşılaştığı sağlık sorunlarındandır. Stres, depresyon veya anksiyete sorunları kadınların erkeklerden daha fazla yaşadıkları işe bağlı sağlık sorunlarıdır. Erkeklerde de boyun, omuzlar, kollar veya elleri etkileyen kemik, eklem veya kas sorunlarıen sık görülen işe bağlı sağlık sorunudur.
Erkeklerle kadınlar arasında koruyucu donanım kullanımı arasında da önemli farklar görülmektedir. Koruyucu donanım sağlanmayanların önemli bir kesimi kadınlardır.
Sonuç
Kadınların çalışma hayatında yaşadıkları sorunlara dair yapılan araştırmaların sayısı sınırlı sayıdadır. Özellikle kadınların üretim sürecinde doğrudan yer aldığı imalat sanayi açısından bu durum daha büyük bir eksiklik olarak görülmektedir. Raporun sonuçları imalat sanayindeki kadınların çalışma hayatında karşılaştıkları sorunların erkeklerden farklılaştığını, işgücü piyasalarındaki cinsiyetçi yapının imalat sanayinde de kendini gösterdiğini ortaya koymaktadır.